του Δημήτρη Καλτσώνη
αν. καθηγητή θεωρίας κράτους και δικαίου
Πάντειο Πανεπιστήμιο
εφημ. Documento 29/9/2019
Οι πρόσφατες επιχειρήσεις της αστυνομίας στα Εξάρχεια δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τα υπαρκτά προβλήματα υποβάθμισης της περιοχής. Η εγκατάλειψη, οι υποβαθμισμένες υπηρεσίες καθαριότητας, η έλλειψη πρασίνου, κοινωνικών υποδομών, ελεύθερων χώρων και τόσα άλλα δεν λύνονται με αστυνομικές παρεμβάσεις. Απαιτούν κονδύλια, στοχευμένες συστηματικές προσπάθειες της πολιτείας και της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Αστυνομική παρέμβαση απαιτεί η αντιμετώπιση του εμπορίου ναρκωτικών και γενικότερα η εγκληματικότητα, αν και τα επίπεδα εγκληματικότητας -μας διδάσκει η εγκληματολογία - μεσο-μακροπρόθεσμα αντιμετωπίζονται και μειώνονται με κατάλληλες κοινωνικές και οικονομικές πολιτικές. Φαίνεται όμως ότι με τους κρίσιμους τομείς της εμπορίας ναρκωτικών και της εγκληματικότητας η αστυνομία δεν ασχολήθηκε. Οι επιχειρήσεις της είναι εντυπωσιοθηρικές. Στρέφονται ενάντια σε βολικούς "εχθρούς" όπως τα γυναικόπαιδα των προσφύγων αφήνοντας στο απυρόβλητο τους μεγαλέμπορους ναρκωτικών.
Γενικότερα θα έλεγα ότι η χρήση αστυνομικής βίας έχει σκοπό, ή πάντως παράπλευρο αποτέλεσμα, να εθίζει την κοινωνία στη βία. Ειδικά όταν οι αστυνομικές δυνάμεις παραβιάζουν το νόμο και αναπτύσσουν πρακτικές και συμπεριφορές απαξίωσης του ανθρώπου, καλλιεργείται αντικειμενικά στις τάξεις τους φασίζουσα νοοτροπία. Αυτό είναι πολύ επικίνδυνο όπως είδαμε τα τελευταία χρόνια με την ανάπτυξη του νεοναζισμού και τις σχέσεις του με πυρήνες στην αστυνομία, οι οποίοι δεν έχουν θιγεί στο ελάχιστο.
Τέλος, έχω την αίσθηση ότι μέσα από τέτοιες επιχειρήσεις, που θυμίζουν κατεχόμενη πόλη, προετοιμάζεται το έδαφος για την εξαπόλυση της αστυνομικής βίας σε βάρος των εργαζομένων. Είναι βέβαιο ότι οι πολιτικές περαιτέρω συρρίκνωσης των εργασιακών δικαιωμάτων, που συνεχίζονται απρόσκοπτα από το ξέσπασμα της κρίσης και μετά, θα φέρουν αντιδράσεις. Θεωρώ ότι προετοιμάζεται κατά κάποιο τρόπο η κοινωνία να δεχθεί ως αναγκαία την αστυνομική καταστολή των λαϊκών αντιδράσεων. Όμως το Σύνταγμα κατοχυρώνει κάποια απαράγραπτα δικαιώματα: της απεργίας, της συνάθροισης, της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών και δεν επιτρέπει σε καμιά κυβέρνηση να εξαπολύσει την αστυνομική δύναμη και να περιορίσει αυθαίρετα τα συνταγματικά δικαιώματα. Μην ξεχνάμε ότι το ακροτελεύτιο άρθρο 120 παρ. 4 του Συντάγματος, βασιζόμενο στην ιστορική εμπειρία, καθιερώνει το δικαίωμα αντίστασης σε τυχόν αντιδημοκρατικές πρακτικές κατάλυσής του.